- Персистенція герпесвірусної інфекції у дітей та її роль при ювенільному ревматоїдному артриті (огляд літератури)
Персистенція герпесвірусної інфекції у дітей та її роль при ювенільному ревматоїдному артриті (огляд літератури)
SOVREMENNAYA PEDIATRIYA.2018.6(94):59-69; doi 10.15574/SP.2018.94.59
Бережний В. В., Бондарець Ю. І.
Національна медична академія післядипломної освіти імені П.Л. Шупика, м. Київ, Україна
У статті наведено дані щодо персистенції герпесвірусної інфекції (ГВІ) у дітей та її впливу на імунну систему у пацієнтів з ювенільним ревматоїдним артритом (ЮРА). Аналіз публікацій доводить несприятливий вплив ГВІ на імунний статус хворих на ЮРА. Показано значення різних видів ГВІ і ризик її виникнення при лікуванні ЮРА базисними та імунобіологічними препаратами.
Ключові слова: діти, віруси герпесу, імунний статус, ювенільний ревматоїдний артрит.
ЛИТЕРАТУРА
1. Буханова ДВ, Белов БС. (2016). Инфекция, вызываемая Herpes zoster, и ревматические заболевания: современное состояние проблемы. Современная ревматология. 3(16): 69—76.
2. Дербасова НН. (2007). Особенности иммунных нарушений при герпетической инфекции глаз и клинико-иммунологическая эффективность различных схем терапии. Владивосток: 27.
3. Железнякова ГФ. (2006). Инфекция и иммунитет: стратегии обеих сторон. Медицинская Иммунология. 8(5—6): 597—614.
4. Зборовская И, Александров А, Слюсарь О. (2010). Лечение больных ревматоидным артритом с сопутствующей герпетической инфекцией. Врач. 12:76—79.
5. Камолов ЗС. (2004). Функциональная активность естественных киллеров и продукция интерлейкинов при ревматоидном артрите. Аллергология и иммунология. 5(1): 95—98.
6. Каражас НВ, Малышев НА, Рыбалкина ТН и соавт. (2007). Герпесвирусная инфекция. Методические рекомендации. Москва: 1—118.
7. Киреев ВВ, Джапаров АК, Мусаходжаева ДА. (2013). Влияние вируса Эпштейна—Барр на иммунные показатели синовиальной жидкости при ревматоидном артрите. Иммунопатология и клиническая иммунология. 5: 265—267.
8. Крамарев СА, Выговская ОВ. (2013). Эпштейна—Барр вирусная инфекция у детей. Актуальная инфектология. 1: 73—78.
9. Мальханов ВБ, Шевчук НЕ, Марванова ЗР. (2004). Цитокиновый статус больных офтальмогерпесом. Вопросы вирусологии. 49(1): 28—30.
10. Насонов ЕЛ. (2001). Современные направления иммунологических исследований хронических воспалительных и аутоиммунных заболеваний. Терапевтический архив. 8: 43—46.
11. Петров АВ, Белоглазова КВ. (2008). Частота инфекционных осложнений у больных ревматоидным артритом — носителей вирусной инфекции семейства Herpesviridae при применении метотрексата и сульфасалазина. Українский ревматологічний журнал. 3(33): 48—51.
12. Петров АВ, Дударь ЛВ, Малый КД. (2004). Персистенция различных инфекционных агентов в мононуклеарных лейкоцитах крови в дебюте ревматоидного артрита. Терапевтический архив. 5: 32—35.
13. Пронина НА, Свиридова ВС, Кологривова ЕН и соавт. (2009). Влияние персистенции вируса простого герпеса на продукцию цитокинов иммунокомпетентными клетками при ревматоидном артрите. Медицинская Иммунология. 11(1): 91—94.
14. Редькин ЮВ, Одокиенко АЮ. (2004). Клинико-иммунологические особенности больных герпетической инфекцией І и ІІ типов. Омский научный вестник. Медицина. 1(26): 151—156.
15. Савинков ПА, Рыбалкина ТН, Каражас НВ и соавт. (2015). Роль герпесвирусов и пневмоцист в этиологии инфекционных заболеваний у детей с иммуносупресией различной природы. Клиническая микробиология и антимикробная химиотерапия. 17(4): 251—330.
16. Сафина АЗ. (2004). Роль герпес вирусов, микоплазм, хламидий при ревматоидном артрите и лечении циклофероном. Уфа: 24.
17. Симованьян ЭН, Денисенко AВ, Григорян MA и соавт. (2016). Эпштейна—Барр вирусная инфекция у детей: совершенствование программы диагностики и лечения. Детские инфекции. 1: 15—23.
18. Соболева НГ. (2009). Ювенильный ревматоидный артрит у детей Краснодарского края (особенности этиопатогенеза, оптимизация лечебной тактики). Краснодар: 36.
19. Солдатова ЕЮ, Жолобова ЕС, Мелехина ЕВ и соавт. (2017). Распространенность герпесвирусной инфекции у больных с различными формами и вариантами ювенильного артрита. Лечащий врач. 6.
20. Солдатова ЕЮ, Мелехина ЕВ, Горелов АВ. (2017). Герпесвирусная инфекция у больных с ювенильным артритомю Эпидемиология и инфекционные болезни. 1: 46—53.
21. Халдин АА, Гилядов АД, Быханова ОН и соавт. (2015). Опоясывающий герпес: современные особенности клиники и принципы терапевтической тактики. Клиническая дерматология и венерология. 1: 77—81.
22. Юлиш ЕИ, Волосовец АП. (2005). Врожденные и приобретенные TORCH-инфекции у детей. Донецк: Регина: 216.
23. Alvarez-Lafuente R, FernandezGutierrez B, de Miguel S et al. (2005). Potential relationship between herpes viruses and rheumatoid arthritis: analysis with quantitative real time polymerase chain reaction. Ann Rheum Dis. 64(9):1357—9. https://doi.org/10.1136/ard.2004.033514; PMid:16100341 PMCid:PMC1755640
24. Antonelli MA, Moreland LW, Brick JE. (1991). Herpes zoster in patients with rheumatoid arthritis treated with weekly, low-dose methotrexate. Am J Med. 90(3): 295—8. https://doi.org/10.1016/0002-9343(91)80008-A; https://doi.org/10.1016/0002-9343(91)90568-I
25. Balandraud N, Meynard JB, Auger I et al. (2003). Epstein—Barr virus load in the peripheral blood of patients with rheumatoid arthritis: accurate quantification using real-time polymerase chain reaction. Arthritis Rheum. 48(3): 1223—1228. https://doi.org/10.1002/art.10933; PMid:12746895
26. Balandraud N, Guis S, Meynard JB et al. (2007). Long-term treatment with methotrexate or tumor necrosis factor alpha inhibitors does not increase Epstein-Barr virus load in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 57(5): 762—7. https://doi.org/10.1002/art.22783; PMid:17530675
27. Ball RJ, Avenell A, Aucott L et al. (2015). Systematic review and meta-analysis of the sero-epidemiological association between Epstein—Barr virus and rheumatoid arthritis. Arthritis Research and Therapy. 17: 274. https://doi.org/10.1186/s13075-015-0755-6; PMid:26416719 PMCid:PMC4587583
28. Belin V, Tebib J, Vignon E. (2003). Cytomegalovirus infection in a patient with rheumatoid arthritis. Joint Bone Spine. 70(4): 303—6. https://doi.org/10.1016/S1297-319X(03)00049-6
29. Brodsky M. (1999). Stealth, sabotage and exploitation. Immunol Rev: 5—11. https://doi.org/10.1111/j.1600-065X.1999.tb01278.x; PMid:10399060
30. Curtis JR, Xie F, Yun H et al. (2016, Apr 25). Real-world comparative risks of herpes virus infections in tofacitinib and biologic-treated patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. pii: annrheumdis-2016—209131. doi 10.1136/annrheumdis-2016-209131.
31. Ede A, Laan R, Rood M et al. (2001). Effect of folic or folinic acid supplementation of the toxicity and efficacy of methotrexate in rheumatoid arthritis: a forty-eight week, multicenter, rabdomized, placebo-cjntrolled study. Arthritis Rheum. 44: 1515—1524. https://doi.org/10.1002/1529-0131(200107)44:7<1515::AID-ART273>3.0.CO;2-7
32. Galloway JB, Mercer LK, Moseley A et al. (2013). Risk of skin and soft tissue infections (including shingles) in patients exposed to anti-tumour necrosis factor therapy: results from the British Society for Rheumatology Biologics Register. Ann Rheum Dis. 72(2): 229—34. https://doi.org/10.1136/annrheumdis-2011-201108; PMid:22532633 PMCid:PMC3595979
33. Grawford DH. (2001). Biology and disease associations of Epstein—Barr virus. Philos Trans. R. Soc. Lond. B. Biol. Sci. 356(1408): 461—473. https://doi.org/10.1098/rstb.2000.0783; PMid:11313005 PMCid:PMC1088438
34. Ikuta K, Satoh Y, Hoshikawa Y et al. (2000). Detection of Epstein—Barr virus in salivas and throat washings in healthy adults and children. Microbes Infect. 2(2): 115—120. https://doi.org/10.1016/S1286-4579(00)00277-X
35. Kasahara Y, Yachie A. (2002, Dec). Cell type specifie infection of Epstein—Barr virus (EBV) in EBV-associated hemophagocytie lymphohistiocytosis and chronic active EBV infection. Crit Rev Oncjl Hematol. 44(3): 283—294. https://doi.org/10.1016/S1040-8428(02)00119-1
36. Kelaidi C, Tulliez M, Lecoq-Lafon C et al. (2002). Long-term remission of an EBV-positive B cell lymphoproliferative disorder associated with rheumatoid arthritis under methotrexate with anti-CD20 monoclonal antibody (Rituximab) monotherapy. Leukemia. 16(10): 2173—4. https://doi.org/10.1038/sj.leu.2402588; PMid:12357380
37. Lunemann JD, Frey O, Eidner T et al. (2008). Increased frequency of EBV-specific effector memory CD8+ T cells correlates with higher viral load in rheumatoid arthritis. J Immunol. 181(2): 991—1000. https://doi.org/10.4049/jimmunol.181.2.991; PMid:18606650 PMCid:PMC2570434
38. Maksymowych WP, Suerez-Almazor ME, Buenviaje H et al. (2002). HLA and cytokine gene polymorphisms in relation to occurrence of palindromic rheumatism and its progression to rheumatoid arthritis. Journal Rheumatology. 29: 2319—2326. PMid:12415587
39. McDonald JR, Zeringue AL, Caplan L et al. (2009, May 15). Herpes zoster risk factors in a national cohort of veterans with rheumatoid arthritis. Clin Infect Dis. 48(10): 1364—71. https://doi.org/10.1086/598331; PMid:19368499 PMCid:PMC2743911
40. Nakajima A, Urano W, Inoue E et al. (2015, Jul). Incidence of herpes zoster in Japanese patients with rheumatoid arthritis from 2005 to 2010. Mod Rheumatol. 25(4): 558—61. https://doi.org/10.3109/14397595.2014.984829
41. Neidobitek G, Agathanggelou A, Herbst H et al. (1997). Ebstein—Barr vims (EBV) infection in infectious mononucleosis: vims latency, replication and phenotype of EBV-infected. J Pathol. 182(2): 151—159. https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-9896(199706)182:2<151::AID-PATH824>3.0.CO;2-3
42. Pappas DA, Hooper MM, Kremer JM et al. (2015, Dec). Herpes zoster reactivation in patients with rheumatoid arthritis: analysis of disease characteristics and disease modifying anti-rheumatic drugs. Arthritis Care Res (Hoboken). 67(12):1671—8. https://doi.org/10.1002/acr.22628.
43. Pratesi F, Tommasi C, Anzilotti C. (2006). Deiminated Epstein—Barr virus nuclear antigen 1 is a target of anti-citrullinated protein antibodies in rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 54: 733—741. https://doi.org/10.1002/art.21629; PMid:16508937
44. Quintanilla-Martinez L, Kumar S, Fend F et al. (2000). Fulminant EBV+ T-cell lymphoproliferative disorder following acute/chronic EBV infection: a distinct clinicopathologic syndrome. Blood. 96(2): 443—451. PMid:10887104
45. Segan J, Staples MP, March L et al. (2015, Mar.). Risk factors for herpes zoster in rheumatoid arthritis patients: the role of tumour necrosis factor-α inhibitors. Intern Med J. 45(3): 310—8. https://doi.org/10.1111/imj.12679.
46. Smitten AL, Choi HK, Hochberg MC et al. (2007, Dec. 15). The risk of herpes zoster in patientswith rheumatoid arthritis in the United States and the United Kingdom. Arthritis Rheum. 57(8): 1431—8. https://doi.org/10.1002/art.23112; PMid:18050184
47. Strangfeld A, Listing J, Herzer P et al. (2009). Risk of herpes zoster in patients with rheumatoid arthritis treated with anti-TNF-alpha agents. JAMA. 301(7): 737—44. https://doi.org/10.1001/jama.2009.146; PMid:19224750
48. Takeda T, Mizugaki Y, Matsubara L et al. (2000, Jun). Lytic Epstein—Barr virus infection in the synovial tissue of patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 43(6): 1218—1225. https://doi.org/10.1002/1529-0131(200006)43:6<1218::AID-ANR4>3.0.CO;2-2
49. Toussirot E, Roudier I. (2008). Epstein—Barr in autoimmune diseases. Best Pract Res Clin Rheumatol. 22(5): 883—896. https://doi.org/10.1016/j.berh.2008.09.007; PMid:19028369
50. Winthrop KL, Yamanaka H, Valdez H et al. (2014, Oct.). Herpes Zoster and Tofacitinib Therapy in Patients With Rheumatoid Arthritis. Arthritis Rheumatol. 66(10): 2675—84. https://doi.org/10.1002/art.38745.
51. Wolfe F, Michaud K, Chakravarty EF. (2006). Rates and predictors of herpes zoster in patients with rheumatoid arthritis and noninflammatory musculoskeletal disorders. Rheumatology (Oxford). 45(11): 1370—5. https://doi.org/10.1093/rheumatology/kel328; PMid:17003175
52. Yun H, Xie F, Delzell E et al. (2015, May). Risks of herpes zoster in patients with rheumatoid arthritis according to biologic disease-modifying therapy. Arthritis Care Res (Hoboken). 67(5): 731—6. https://doi.org/10.1002/acr.22470.
53. Zaher SS, Sandinha T, Roberts F et al. (2005). Herpes simplex keratitis misdiagnosed as rheumatoid arthritis-related peripheral ulcerative keratitis. Cornea. 24(8): 1015—7. https://doi.org/10.1097/01.ico.0000159758.36230.c1; PMid:16227854
Стаття надійшла до редакції 17.03.2018 р., прийнята до друку 27.09.2018 р.
