• Субклінічний гіпертиреоз: діагностичні критерії та принципи лікування. Огляд керівництва Європейської тиреоїдної асоціації 2015 року «Diagnosis and Treatment of endogenous subclinical hyperthyroidism»
ua До змісту

Субклінічний гіпертиреоз: діагностичні критерії та принципи лікування. Огляд керівництва Європейської тиреоїдної асоціації 2015 року «Diagnosis and Treatment of endogenous subclinical hyperthyroidism»

HEALTH OF WOMAN. 2018.5(131):48–52 

Галицька В. В.
Медична лабораторія «Синево», м. Київ

У статті висвітлюються рекомендації Європейської тиреоїдної асоціації (European Thyroid Association) з діагностики та лікування субклінічного гіпертиреозу (2015). Визначення рівня тиреотропного гормону (ТТГ) може допомогти у діагностиці цілої низки патологічних станів: артеріальної гіпертензії, миготливої аритмії, фібриляції передсердь, зниження мінеральної щільності кісткової тканини, порушення менструального циклу, безпліддя, які вимагають специфічного лікування у разі виявлення порушень гормонального статусу (субклінічний, маніфестний) з урахуванням віку пацієнта.

Діагностика ендогенного субклінічного гіпертиреозу (ЕСГ) ґрунтується виключно на результатах лабораторних досліджень, а не клінічних критеріях. ЕСГ визначається у разі наявності субнормального рівня ТТГ на тлі нормальних рівнів вільного тироксину (Т4віл), загального трийодтироніну (Т3заг) і/або вільного трийодтироніну (Т3віл). Розрізняють дві категорії ЕСГ: 1-й ступень – рівень ТТГ 0,1–0,39 мМО/л; 2-й ступень – рівень ТТГ <0,1 мМО/л. Рівні Т4віл і Т3віл, як правило, знаходяться у межі середньовисоких значень при субклінічному рівні ТТГ і можуть допомогти диференціювати ЕСГ від маніфестного гіпертиреозу. Рекомендоване дослідження рівня ТТГ як тест першого рівня для діагностики субклінічного тиреотоксикозу. При виявленні низького рівня ТТГ необхідно досліджувати рівень Т4віл, Т3віл або пов’язаного трийодтироніну.

Хворі з первинно субнормальним рівнем ТТГ у разі концентрації гормонів щитоподібної залози в межах або на верхній межі нормального діапазону повинні бути обстежені через 2–3 міс.

Рекомендується виконати сцинтиграфію і за можливості 24-годинний тест поглинання радіоактивного йоду у разі наявності 2-го ступеня ЕСГ у пацієнта вузлового зоба для визначення тактики лікування.

Ультразвукове дослідження з кольоровим допплєром може бути інформативним у пацієнтів з ЕСГ і вузловим зобом.

Визначення рівня антитіл до рецептора ТТГ можуть підтвердити аутоімунну етіологію індукованого гіпертиреозу.

Ключові слова: щитоподібна залоза, тиреотропний гормон, тиреотоксикоз, гіпертиреоз, хвороба Грейвса, багатовузловий токсичний зоб.

СПИСОК ЛІТЕРАТУРИ

1. Biondi В, Bartalena L, Cooper D S, et al. The 2015 European Thyroid Association Guidelines on Diagnosis and Treatment of Endogenous Subclinical Hyperthyroidism. Eur Thyroid J 2015;4:149–163 https://doi.org/10.1159/000438750.

2. Surks MI, Ortiz E, Daniels GH, et al: Subclinical thyroid disease: scientific review and guidelines for diagnosis and management. JAMA 2004; 291: 228–238. https://doi.org/10.1001/jama.291.2.228; PMid:14722150

3. Biondi B, Palmieri EA, Klain M, Schlumberger M, Filetti S, Lombardi G: Subclinical hyperthyroidism: clinical features and treatment options. Eur J Endocrinol 2005; 152: 1–9. https://doi.org/10.1530/eje.1.01809; PMid:15762182https://doi.org/10.1530/eje.1.01809; PMid:15762182

4. Biondi B, Cooper DS: The clinical significance of subclinical thyroid dysfunction. Endocr Rev 2008; 29: 76–131. https://doi.org/10.1210/er.2006-0043; PMid:17991805

5. Bahn RS, Burch HB, Cooper DS, et al: Hyperthyroidism and other causes of thyrotoxicosis: management guidelines of the American Thyroid Association and American Association of Clinical Endocrinologists. Thyroid 2011; 21: 593–646. https://doi.org/10.1089/thy.2010.0417; PMid:21510801

6. Cooper DS, Biondi B: Subclinical thyroid disease. Lancet 2012; 379: 1142–1154. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(11)60276-6

7. Mitchell AL, Pearce SH: How should we treat patients with low serum thyrotropin concentrations? Clin Endocrinol (Oxf) 2010; 72: 292–296. https://doi.org/10.1111/j.1365-2265.2009.03694.x; PMid:19744106

8. Bülow Pedersen I, Knudsen N, Jшrgensen T, Perrild H, Ovesen L, Laurberg P: Large differences in incidences of overt hyper- and hypothyroidism associated with a small difference in iodine intake: a prospective comparative register-based population survey. J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 4462–4469. https://doi.org/10.1210/jc.2002-020750; PMid:12364419

9. Marqusee E, Haden ST, Utiger RD: Subclinical thyrotoxicosis. Endocrinol Metab Clin North Am 1998; 27: 37–49. https://doi.org/10.1016/S0889-8529(05)70296-6

10. Canaris GJ, Manowitz NR, Mayor G, Ridgway EC: The Colorado thyroid disease prevalence study. Arch Intern Med 2000; 160: 526–534. https://doi.org/10.1001/archinte.160.4.526; PMid:10695693

11. Hollowell JG, Staehling NW, Flanders WD, et al: Serum TSH, T(4), and thyroid antibodies in the United States population (1988–1994): National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: 489–499. https://doi.org/10.1210/jcem.87.2.8182; PMid:11836274

12. Aghini-Lombardi F, Antonangeli L, Martino E, et al: The spectrum of thyroid disorders in an iodine-deficient community: the Pescopagano survey. J Clin Endocrinol Metab 1999; 84: 561–566. https://doi.org/10.1210/jc.84.2.561; https://doi.org/10.1210/jcem.84.2.5508; PMid:10022416

13. Paschke R, Hegedьs L, Alexander E, Valcavi R, Papini E, Gharib H: Thyroid nodule guidelines: agreement, disagreement and need for future research. Nat Rev Endocrinol 2011; 7: 354–361. https://doi.org/10.1038/nrendo.2011.1; PMid:21364517

14. Baloch Z, Carayon P, Conte-Devolx B, Demers LM, Feldt-Rasmussen U, Henry JF, LiVosli VA, Niccoli-Sire P, John R, Ruf J, Smyth PP, Spencer CA, Stockigt JR; Guidelines Committee, National Academy of Clinical Biochemistry: Laboratory medicine practice guidelines. Laboratory support for the diagnosis and monitoring of thyroid disease. Thyroid 2003; 13: 3–126. https://doi.org/10.1089/105072503321086962; PMid:12625976

15. Figge J, Leinung M, Goodman AD, Izquierdo R, Mydosh T, Gates S, Line B, Lee DW: The clinical evaluation of patients with subclinical hyperthyroidism and free triiodothyronine (free T 3) toxicosis. Am J Med 1994; 96: 229–234. https://doi.org/10.1016/0002-9343(94)90147-3

16. Cooper DS, Laurberg P: Hyperthyroidism in pregnancy. Lancet Diabetes Endocrinol 2013; 1: 238–249. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(13)70086-X

17. Harman SM, Wehmann RE, Blackman MR: Pituitary-thyroid hormone economy in healthy aging men: basal indices of thyroid function and thyrotropin responses to constant infusions of thyrotropin releasing hormone. J Clin Endocrinol Metab 1984; 58: 320–326. https://doi.org/10.1210/jcem-58-2-320; PMid:6420436

18. Mariotti S, Franceschi C, Cossarizza A, Pinchera A: The aging thyroid. Endocr Rev 1995; 16: 686–715. https://doi.org/10.1210/edrv-16-6-686; PMid:8747831

19. Surks MI, Boucai L: Age- and race-based serum thyrotropin reference limits. J Clin Endocrinol Metab 2010; 95: 496–502. https://doi.org/10.1210/jc.2009-1845; PMid:19965925

20. Magri F, Muzzoni B, Cravello L, Fioravanti M, Busconi L, Camozzi D, Vignati G, Ferrari E: Thyroid function in physiological aging and in centenarians: possible relationships with some nutritional markers. Metabolism 2002; 51: 105–109. https://doi.org/10.1053/meta.2002.28968; PMid:11782880

21. Mariotti S, Barbesino G, Caturegli P, Bartalena L, Sansoni P, Fagnoni F, Monti D, Fagiolo U, Franceschi C, Pinchera A: Complex alteration of thyroid function in healthy centenarians. J Clin Endocrinol Metab 1993; 77: 1130–1134. https://doi.org/10.1210/jc.77.5.1130; https://doi.org/10.1210/jcem.77.5.8077303; PMid:8077303

22. Belin RM, Astor BC, Powe NR, Ladenson PW: Smoke exposure is associated with a lower prevalence of serum thyroid autoantibodies and thyrotropin concentration elevation and a higher prevalence of mild thyrotropin concentration suppression in the Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III). J Clin Endocrinol Metab 2004; 89: 6077–6086. https://doi.org/10.1210/jc.2004-0431; PMid:15579761

23. Diana T, Kanitz M, Lehmann M, Li Y, Olivo PD, Kahaly GJ: Standardization of a bioassay for thyrotropin receptor stimulating autoantibodies. Thyroid 2015; 25: 169–175. https://doi.org/10.1089/thy.2014.0346; PMid:25317659

24. Pedersen IB, Knudsen N, Perrild H, Ovesen L, Laurberg P: TSH-receptor antibody measurement for differentiation of hyperthyroidism into Graves’ disease and multinodular toxic goitre: a comparison of two competitive binding assays. Clin Endocrinol (Oxf) 2001; 55: 381–390. https://doi.org/10.1046/j.1365-2265.2001.01347.x